1.0 Pengenalan
Menelusuri arus pemodenan masa kini,
Pendidikan Khas di negara kita merupakan suatu bentuk pendidikan yang tidak
asing lagi dikalangan masyarakat. Pendidikan ini merupakan suatu bentuk
revolusi pendidikan yang dilaksanakan bagi menyediakan perkembangan yang
optimum kepada kanak-kanak yang memerlukan keperluan-keperluan khas demi
menjadikan mereka insan yang berkemahiran, berdikari, dan boleh menguruskan
kehidupan seharian mereka sendiri tanpa mengharapkan bantuan orang lain.
Walau bagaimanapun, setiap kejayaan yang
dikecapi melalui pendidikan ini sudah pasti ada tulang belakangnya yang
memainkan peranan penting. Seperti yang kita sedia maklum, kanak-kanak pendidikan
khas atau kanak-kanak bekeperluan khas memerlukan perhatian, keperluan dan
bantuan yang berbeza mengikut kepada masalah yang mereka hadapi. Oleh itu,
peranan guru sahaja sudah pasti tidak dapat membantu kanak-kanak ini secara
menyeluruh. Dalam konteks ini, kita fokuskan pada kolaborasi yang dilakukan
oleh pelbagai pihak demi memastikan kanak-kanak istimewa ini mencapai puncak
kejayaan mereka dalam kehidupan.
Apakah yang dimaksudkan dengan
kolaborasi? Kolaborasi dalam bidang Sains Politik dan Pentadbiran Perniagaan
bermaksud kerjasama. Manakala, takrifan Kamus Dewan Edisi 4 pula hanya
memberikan satu maksud sahaja iaitu bersubahat dengan musuh tetapi jika kita
lihat pada penerbitan Dewan Bahasa dan Pustaka, penggunaan kolaborasi digunakan
sebagai perkataan yang membawa maksud ‘bekerjasama’ (dalam Hj. Zulkiply Bin Hj.
Yaakob. 2009).
Dalam tugasan ini, saya telah mengupas
kolaborasi yang dilakukan dalam pelbagai pihak dan peranan yang sepatutnya
mereka lakukan untuk kanak-kanak istimewa secara menyeluruh sehingga ke akar
umbi.
2.0 Kolaborasi Pelbagai Pihak
2.1 Ibu bapa
Ibu bapa merupakan tunggak utama dalam mencorakkan anak-anak mereka. Hal
ini demikian, melentur buluh biarlah dari rebungnya. Ibu bapa jelas memainkan
peranan yang penting dalam pengesanan tanda-tanda awal atau respon yang tidak
normal anak-anak mereka. Mengapa? Ibu bapa merupakan insan yang paling dekat
dengan anak ketika mereka kecil sehinggalah mereka dewasa.
Dalam konteks ini, kita fokuskan pada peranan yang perlu dilakukan oleh
ibu bapa dalam mengesan sebarang tindak-tanduk anak yang diluar daripada
kebiasaan kanak-kanak normal. Apa? Ibu bapa sepatutnya lebih peka dengan
perangai yang ditunjukkan anak-anak mereka sejak awal lagi iaitu memerhati dan
mengesan kelemahan atau kekurangan anak mereka bermula daripada peringkat awal.
Disini ingin ditegaskan bahawa ibu bapa tidak sepatutnya mengambil mudah
perkembangan anak mereka. Ibu bapa tidak seharusnya membiarkan sahaja anak
mereka sekiranya mereka dapat mengesan apa-apa yang diluar kebiasaan
kanak-kanak normal. Tahukah anda bahawa pengesanan awal kecacatan dapat
membantu anak-anak tersebut memulihkan kecacatan yang dihadapinya? Ya, sudah
tentu kecacatan yang dialami oleh kanak-kanak tersebut dapat dirawat di
peringkat awal sekiranya pengesanan dapat dilakukan dengan lebih awal walaupun
rawatan yang dijalankan tidak menjamin kanak-kanak tersebut sembuh dan menjadi
seperti kanak-kanak normal yang lain.
Anak ibarat sehelai kain putih dan ibu bapalah
yang mencorakkannya. Pada pandangan saya, ibu bapa merupakan penggerak kepada
setiap strategi yang dirancang untuk membentuk anak dengan sikap-sikap positif.
Mengapa? Bagaimana acuan, begitulah kuihnya. Ibu bapa merupakan role model dan
setiap tindak tanduk ibu bapa memberi impak yang besar terhadap diri anak-anak.
Oleh itu, adalah sangat penting bagi ibu bapa untuk menunjukkan kelakuan yang
baik kepada anak-anak agar mereka juga terdorong untuk berkelakuan baik bukan
sahaja dikhalayak ramai tetapi dimana-mana sahaja. Menurut Public
Law 94-142 (PL 94-142) (dalam Hj. Zulkiply Bin Hj. Yaakob, 2009):
‘Pendidikan
untuk semua adalah bermaksud setiap individu berhak untuk mendapatkan
pendidikan tanpa mengira masalah yang mereka hadapi. Oleh itu, kanak-kanak
bekeperluan khas juga tidak terkecuali dan mereka layak disediakan pendidikan
percuma dan pendidikan bercorak awam yang sesuai di dalam kelas atau sekolah
khas.’
Oleh itu, tidak ada sebab untuk ibu bapa
mengabaikan anak-anak mereka yang istimewa hanya kerana mereka tidak
berkelakuan seperti kanak-kanak normal yang lain. Ibu bapa seharusnya percaya
bahawa setiap anak-anak mempunyai kemahiran dan keistimewaannya yang
tersendiri. Mereka ibarat permata negara yang seharusnya digali dan diasah
bakatnya agar dapat menyumbang dan mengharumkan nama negara suatu masa nanti.
Seterusnya, kita lensakan pada
penglibatan ibu bapa dengan pihak sekolah. Ibu bapa boleh bekerjasama dengan
pihak sekolah terutamanya guru-guru pendidikan khas ketika mereka melakukan
aktiviti. Contoh yang dapat diambil ialah ibu bapa boleh mengetahui setiap
perkembangan yang berlaku kepada anak mereka di sekolah melalui guru yang
menjaga dan mengajar anak mereka. Selain itu, ibu bapa itu sendiri merupakan
guru yang paling baik kerana masa yang dihabiskan ibu bapa bersama anak lebih
banyak daripada masa yang dihabiskan anak tersebut dengan guru disekolah.
Jelaslah bahawa penglibatan ibu bapa dengan bekerjasama bersama pihak sekolah
merupakan satu medium terbaik bagi memacu kegemilangan kanak-kanak bekeperluan
khas.
2.2 Pakar Perubatan
Apabila kita sebut sahaja pakar
perubatan, istilah tersebut terlalu umum. Siapakah yang boleh dikategorikan
sebagai pakar perubatan? Contoh yang dapat kita lihat ialah seperti Pediatrik, Neurologi,
Pakar Terapi, Audiologi, Oftomologi dan banyak lagi. Sebenarnya dalam konteks
ini terlalu banyak pakar perubatan yang memainkan peranan penting untuk menjaga
keperluan kanak-kanak bekeperluan khas. Setiap pakar perubatan memainkan
peranan yang berbeza mengikut kepada kepakaran masing-masing.
Namun, kepakaran yang berbeza tersebut
membawa satu matlamat iaitu membantu kanak-kanak bekeperluan khas dengan
mengkaji atau mengenal pasti punca berlakunya kecatatan yang dialami dan
seterusnya memberikan rawatan yang sesuai mengikut keperluan kanak-kanak
tersebut untuk memulihkan kecacatan yang dialami.
Pakar perubatan sememangnya suatu medium
terpenting bagi membantu kanak-kanak istimewa ini. Hal ini demikian, pakar
perubatan merupakan insan pertama yang dirujuk oleh ibu bapa untuk mendapatkan
pengesahan atau apa-apa informasi yang tepat mengenai masalah yang dihadapi
oleh anak mereka. Pakar perubatan juga merupakan insan yang dipercayai untuk
melakukan sebarang rawatan terhadap kanak-kanak bekeperluan khas dan setiap
nasihat dan saranan yang diberikan oleh mereka sudah pasti disambut baik oleh
ibu bapa. Oleh itu, pakar perubatan seharusnya menjalankan tugas mereka dengan
sebaik-baiknya. Mereka sepatutnya memberikan kerjasama dengan ibu bapa kanak-kanak
tersebut iaitu memberikan informasi yang tepat agar ibu bapa faham dengan
keadaan yang dialami oleh anak-anak mereka. Seterusnya, memberikan beberapa
modus operandi yang mudah dan ringkas yang boleh dilakukan oleh ibu bapa di
rumah seperti beberapa jenis terapi mudah yang boleh dilakukan mereka kepada
anak mereka. Dengan wujudnya kolaborasi seperti ini, anak-anak bekeperluan khas
bukan sahaja tidak diabaikan, malah mereka turut diberi perhatian yang
sepenuhnya melebihi daripada apa yang diperlukan.
2.3 Pihak Sekolah
Sudah terang lagikan bersuluh. Apabila
wujudnya pendidikan khas di negara kita, sudah pasti pihak sekolah juga
merupakan salah satu medium terpenting bagi memastikan kebajikan dan hak bagi
setiap kanak-kanak bekeperluan khas terjamin. Mengapa? Hal ini demikian,
menelusuri era pembangunan masa kini, masa kanak-kanak normal mahupun
kanak-kanak bekeperluan khas banyak dihabiskan di sekolah. Oleh itu, adalah
amat penting bagi pihak sekolah memainkan peranan mereka dengan sebaik-baiknya.
Apakah peranan yang digalas pihak sekolah?
Secara zahirnya, pihak sekolah sepatutnya
menyediakan kemudahan infrastruktur yang sesuai dengan keperluan kanak-kanak
bekeperluan khas. Hal ini demikian, keperluan mereka berlainan dengan
kanak-kanak normal. Justeru, sudah pasti keadaan bilik darjah mereka juga
berlainan dan proses pengajian dan pembelajaran untuk mereka juga berlainan
jika dibandingkan dengan kanak-kanak normal yang lain. Dalam konteks ini kita
tekankan pada individu yang mentadbir sesebuah sekolah tersebut iaitu pengetua
sekolah. Pengetua memainkan peranan penting dalam merangka program-program yang
sesuai dengan murid-murid bekeperluan khas iaitu memberikan kerjasama dan
sokongan untuk setiap program yang dijalankan. Manakala bagi sekolah biasa
pula, mereka tidak sepatutnya mengasingkan kanak-kanak bekeperluan khas dengan
kanak-kanak normal. Mengapa? Kanak-kanak bekeperluan khas memerlukan interaksi
yang lebih meluas iaitu bergaul dengan kanak-kanak normal agar mereka lebih
selesa untuk bergaul dengan dunia luar. Hal ini sekaligus dapat menghakis sikap
mereka yang suka hidup dalam dunia mereka sendiri dan seterusnya dapat membantu
mereka berhadapan dengan masyarakat luar. Namun, harus diakui, hanya sesetengah
perkara atau aktiviti sahaja yang tidak perlu pengasingan.
2.3.1 Guru
Jika kita lihat pada aspek yang berbeza
pula, peranan guru juga termasuk dalam konteks ini iaitu guru-guru pendidikan
khas sepatutnya berfikiran lebih kreatif dan kritis bagi menarik perhatian para
pelajar. Hal ini demikian, kebanyakan kanak-kanak bekeperluan khas mempunyai
masalah untuk menumpukan perhatian dalam jangka masa yang lama. Oleh itu,
guru-guru dalam bidang ini perlu lebih peka dan bersikap inovatif dalam
melakukan sebarang pengajaran dan pembelajaran di dalam kelas. Bukankah hanya
guru pendidikan khas sahaja yang dilatih untuk kanak-kanak bekeperluan khas?
Sudah tentu banyak kemahiran yang perlu dipelajari guru-guru dalam bidang ini
bagi memenuhi kriteria yang diperlukan bagi memastikan program pendidikan khas
dapat berlangsung dengan lancar.
Guru penjana kecemerlangan negara.
Walaupun hanya guru pendidikan khas sahaja yang dilengkapi dengan pelbagai
kemahiran untuk menangani masalah-masalah yang dihadapi oleh kanak-kanak
bekeperluan khas, ia tidak bermakna guru biasa tidak perlu mengambil berat
mengenai bidang ini. Hal ini demikian, kolaborasi yang boleh dihasilkan antara
guru biasa dan guru pendidikan khas sudah terang lagikan bersuluh memainkan
momentum yang penting bagi memastikan sesuatu program yang dijalankan itu
lancar. Tambahan lagi, mereka boleh bertukar-tukar idea, bahan mengajar dan
sekaligus menjimatkan masa. Rundingan
yang dijalankan antara guru pendidikan khas dan guru biasa juga perlu diberi
penekanan dalam konteks perkongsian tanggungjawab dan autonomi yang adil antara
mereka. Mengapa? Hal ini demikian, perbincangan yang dilakukan adalah penting
bagi menghasilkan sistem pengajaran yang bersesuaian dengan keperluan pelajar
berkenaan.
Selain itu, sudah menjadi tanggungjawab
seorang guru untuk sentiasa memberikan respon positif iaitu termasuk membantu
ibu bapa menilai masalah yang dihadapi oleh kanak-kanak bekeperluan khas
tersebut. Bagaimana? Seorang guru sepatutnya lebih peka dengan membantu ibu
bapa untuk melibatkan diri mereka dengan lebih efektif dan bijak dalam
program-program yang dijalankan untuk anak-anak mereka. Tahukah anda? Bahawa
kolaborasi yang terhasil antara guru dan ibu bapa mampu melahirkan empati
terhadap ibu bapa kanak-kanak bekeperluan khas berkenaan. Tambahan lagi, pada
hemat saya, seorang guru juga perlu berusaha dengan lebih gigih iaitu dengan
memberi laporan mengenai perkembangan positif berbanding laporan negatif
mengenai kanak-kanak bekeperluan khas berkenaan dengan lebih kerap. Bukan niat
untuk menipu, tetapi mereka sepatutnya bersikap husnuzon iaitu bersangka baik
dengan setiap tingkah laku yang dilakukan oleh kanak-kanak berkenaan. Mungkin
ada tingkah laku tersebut yang dilakukan secara tidak sengaja. Wujud juga modus
operandi yang lain iaitu guru pendidikan khas perlu kerap bertemu dengan ibu
bapa secara berkumpulan mahupun individu bagi membincangkan masalah yang
timbul. Tidak melepaskan batuk ditangga. Setiap perbincangan mengenai masalah
yang timbul mestilah ada jalan penyelesaiannya.
Oleh itu, jelaslah bahawa penglibatan
seorang guru dalam kolaborasi bersama pihak-pihak tertentu merupakan momentum
terbaik yang dapat dilakukan bagi masa depan yang cerah kanak-kanak bekeperluan
khas berkenaan kelak.
2.4 Jabatan Kebajikan
Masyarakat
Dalam konteks ini, kita perluaskan skop permandangan kita pada warga
kurang upaya iaitu tidak tertakluk pada kanak-kanak bekeperluan khas sahaja.
Seperti yang diketahui umum, Jabatan Kebajikan Masyarakat (JKM) merupakan salah satu badan yang memberi perkhidmatan
kepada warga kurang upaya dengan keperluan-keperluan yang bersesuaian
berdasarkan syarat-syarat yang telah ditetapkan. Apakah syarat-syarat tersebut?
Syarat-syarat tersebut merangkumi kepada mereka yang mendaftar dengan JKM
sahaja yang layak diberi bantuan. Mengapa perkhidmatan disediakan JKM? Secara umumnya, perkhidmatan
yang disediakan adalah bertujuan utuk menolong golongan yang memerlukan
terutamanya golongan kurang upaya ini agar mereka boleh berdikari untuk
kelangsungan hidup mereka tanpa mengharapkan ehsan orang ramai.
Perkhidmatan yang disediakan oleh pihak
JKM juga mampu melahirkan golongan kurang upaya ini sebagai golongan yang
produktif seiring dengan keupayaan mereka. Malah, pengenalan Kad Kenal Diri
Orang Kurang Upaya juga sedikit sebanyak memudahkan mereka untuk mendapatkan
mana-mana perkhidmatan awam dengan cepat. Malah pengenalan kad tersebut juga
memudahkan golongan ini mendapatkan peluang pekerjaan di sektor awam mahupun
swasta. Seperti yang kita lihat, bukankah kolaborasi yang ditampilkan oleh
pihak JKM melalui pelbagai perkhidmatan yang disediakan membantu memudahkan
segala urusan golongan ini? Malah, kebajikan mereka turut terbela.
2.5 Badan Bukan Kerajaan
(NGO)
Dalam aspek yang berbeza, seperti yang
kita lihat sebelum ini, kolaborasi banyak dilakukan oleh pihak-pihak yang
bernaung dibawah kerajaan. Namun, jangan pula dilupakan dengan usaha-usaha yang
dilakukan oleh NGO yang bertungkus lumus membantu sama ada secara langsung
mahupun tidak langsung. Harus dinyatakan disini bahawa setiap aktiviti
kemasyarakatan yang dianjurkan mereka tidak menggunakan wang kerajaan. Malah,
mereka sanggup berhabis duit bagi memastikan aktiviti yang dirancang dijalankan
dengan lancar. Kolaborasi melalui pihak ini merupakan suatu modus operandi yang
diberi nafas baharu iaitu bersifat lebih mesra pengguna. Mengapa? Hal ini
demikian, aktiviti yang dilakukan oleh badan ini melibatkan semua pihak seperti
ibu bapa, guru, pihak sekolah mahupun kementerian pelajaran sendiri. Pada pandangan
saya, aktiviti yang dianjurkan seperti kempen-kempen dan sebagainya juga mampu
membuka mata masyarakat untuk turut menerima kehadiran kanak-kanak bekeperluan
khas ini dalam kehidupan seharian mereka.
Selain itu, aktiviti yang dilakukan
mereka juga selalunya mendapat sambutan hangat pelbagai pihak sekaligus memberi
peluang kepada pihak-pihak lain yang berminat dan tidak pernah berpeluang
mendekati kanak-kanak ini untuk turut membantu menjayakan aktiviti yang ingin
dianjurkan. Bukankah lebih ramai lebih bagus? Lebih banyak pihak yang membantu,
lebih baiklah mutu perkhidmatan atau bantuan yang diterima oleh kanak-kanak
bekeperluan khas ini. Malah, ibu bapa juga tidak merasa terbeban dan
terus-terusan menyalahkan diri kerana mempunyai anak yang istimewa dan tidak
sama seperti kanak-kanak normal yang lain. Peristiwa ‘Tahun Antarabangsa
Orang-orang Cacat pada 1986’ sebenarnya telah memberi impak yang hebat kepada
pelbagai pihak terhadap pendidikan untuk kanak-kanak bekeperluan khas. Sejak
itu, pelbagai aktiviti telah dijalankan bagi memberi kesedaran kepada pelbagai
pihak mengenai golongan ini. Malah, suatu berita gembira apabila bilangan
kanak-kanak bekeperluan khas yang mendaftar di institusi pendidikan juga
meningkat.
Antara contoh NGO yang dapat kita lihat
di negara ini ialah Persatuan Kanak-kanak Spastik (Spastic Children’s Association) iaitu merupakan persatuan yang
menyediakan intervensi awal kepada kanak-kanak kerencatan mental di antara umur
2-16 tahun. Selain itu, Pusat Bimbingan Sinaran Matahari pula mengajar
kanak-kanak bekeperluan khas berkaitan kemahiran hidup dan kemahiran sosial.
Manakala Pusat Harian Kanak-kanak Istimewa pula terlibat dengan intervensi awal
bagi kanak-kanak di antara 0-6 tahun serta kemahiran hidup untuk kanak-kanak di
antara umur 6-16 tahun.
3.0 Rumusan
Seperti yang telah dikemukakan sebelum
ini, kolaborasi melalui pelbagai aspek yang ditampilkan oleh pelbagai pihak
merupakan medium-medium penting yang memainkan peranan pentingnya yang
tersendiri. Bersatu kita teguh, bercerai kita roboh. Setiap kerjasama yang
dilakukan mempunyai kebaikan dan kelemahannya yang tersendiri. Hal ini
demikian, tiada yang sempurna didunia ini. Oleh itu, diharapkan pelbagai pihak
akan bergabung dan bekerjasama bagi memantapkan lagi institusi pendidikan khas
yang wujud selama ini. Kanak-kanak bekeperluan khas merupakan permata negara.
Bakat mereka perlu digilap bagi melahirkan barisan insan-insan yang melakukan
anjakan paradigma dengan muncul suatu pencapaian yang membanggakan negara.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan